越南文化：從紅河到九龍江流域

[序言]

從紅河到九龍江流域

蔣為文

越南是位於東南亞的多族群文明古國。就歷史發展順序來看，越南文化從北往南拓展，主要依附在三條河流流域，分別是紅河、香江與九龍江(湄公河)。紅河是越南主體民族京族(Kinh或稱越族)的民族發源地，歷代許多重要王朝都建都於此。香江是越南最後一個封建王朝阮朝的護城河。九龍江位於越南南部，該區域原本居住柬埔寨人，約於十七世紀之後越南人逐漸大量移居到此開墾，而形成當今現況。由於發展的歷史文化背景不同，當今越南北、中、南三地各有其區域文化特色。

越南的文化有其源自內在本土的成分，也有外來經過吸收後的新興文化，因此呈現出豐富多元又有其民族主體性的特色。越南文化的特色之一就是將外來文化吸收消化後轉換成具本土色彩的文化。譬如，越南的十二生肖概念雖源自中國，但來到越南後卻用貓取代兔子。中秋節來到越南後，從全家團圓的節日變成小孩子的燈籠節。廣東人的河粉傳到越南後變成越南式的phở，潮州人的粿條傳到越南南部後變成越南南部的美食hủ tiếu。雖然廣東河粉及潮州粿條源自中國廣東，但經過越南本土化後其烹調方式與口味已與原鄉不同而形成具有越南特色的國民經典美食。在台灣，當談及河粉時民眾都會聯想到越南的美食。在法語裡甚至也直接以pho來稱呼越式河粉。這表示河粉的越南化已深受越南以外的他者認同與肯定。此外，油條傳到越南後，也遭徹底改頭換面。越南油條不僅尺寸較小，且常與河粉一起享用，而非「燒餅油條」的吃法。

從越南的案例來看，越南是一個具有文化主體性與自信的民族！而這或許是當前台灣人最欠缺的民族精神。台灣和越南都曾經歷過外來政權的殖民統治。是什麼樣的文化內涵造就了越南人打敗法國、美國和中國而得到民族的獨立呢？台越之間的文化有其相似性也有其差異性。台語諺語說：「Han-chî lo̍h thô͘ m̄-kiaⁿ nōa, chí kiû ki-hio̍h tē tē thòaⁿ」（番薯毋驚落土爛，只求枝葉代代湠）。這種骨力打拼的精神與毅力是台越文化共通的特點。

儘管台、越兩岸的通婚與通商非常密切與頻繁，然而雙方對對方的社會文化了解仍非常有限，甚至常存在以訛傳訛的誤解。有鑑於此，國立成功大學越南研究中心、台灣文學系、社團法人台越文化協會、高雄大學越南研究中心聯合邀請越南社會科學院文化所、越南文化藝術院、胡志明市國家大學所屬社會人文大學及日本大阪大學越南學系於2018年6月份共同舉辦一場越南文化國際工作坊。該工作坊邀集了台灣、越南與日本的越南研究專家們一同發表關於越南文化相關議題的論文。這些論文經過修改潤飾後就成了這本書。雖然這本書無法涵蓋極豐富的越南文化全貌，但應該足以讓讀者對越南文化有基本的認識。期待這本書能帶動更多的台越交流與比較研究以建立更深厚的台越國民友誼。

[序言]

從紅河到九龍江流域

蔣為文

越南是位於東南亞的多族群文明古國。就歷史發展順序來看，越南文化從北往南拓展，主要依附在三條河流流域，分別是紅河、香江與九龍江(湄公河)。紅河是越南主體民族京族(Kinh或稱越族)的民族發源地，歷代許多重要王朝都建都於此。香江是越南最後一個封建王朝阮朝的護城河。九龍江位於越南南部，該區域原本居住柬埔寨人，約於十七世紀之後越南人逐漸大量移居到此開墾，而形成當今現況。由於發展的歷史文化背景不同，當今越南北、中、南三地各有其區域文化特色。

越南的文化有其源自內在本土的成分，也...

目錄(註:請中越雙語對照編排)
作者/譯者 論文標題
1 裴懷山
(范海云譯) 從非物質文化遺產的真實性談起
Bàn về tính chân thực của di sản văn hóa phi vật thể
2 阮氏秋紅
(范海云譯) UNESCO認定的越南文化資產
Những di sản văn hóa của Việt Nam được UNESCO vinh danh
3 阮氏芳箴
(盧佩芊譯) 北寧官賀民歌獲UNESCO入選為無形文化資產後的相關議題研究
Dân Ca Quan Họ Bắc Ninh Từ Khi Được UNESCO Vinh Danh: Hiện Trạng Bảo Vệ, Phát Huy Và Những Vấn Đề Đặt Ra
4 陳文團
(蔡氏清水譯) 現代越南儒教的實用主義
Bản chất thực dụng của Việt Nho hiện đại
5 阮登疊
(蔡氏清水譯) 從區域到世界：越南文學現代化的過程
Từ khu vực ra thế giới và quá trình hiện đại hóa văn học ở Việt Nam
6 黃明福、陳氏詩茶
(陳玟羽譯) 風化報的插畫藝術：自1932年至1936年
Nghệ thuật minh họa báo Phong hóa những năm 1932-1936
7 團氏美香
(阮氏青河譯) 米所寺的千手、千眼觀音像之造型:與亞洲各國比較
Tượng Quan âm nghìn mắt nghìn tay chùa Mễ Sở: phong cách tạo hình từ góc nhìn so sánh với một số nước ở Châu Á
8 武氏凰蘭
(阮翠薇譯) 表演遊戲–民俗節慶的象徵
Trò diễn- một biểu tượng của lễ hội dân gian
9 武妙忠
(吳氏新譯) 越南北部高山區居民之農業祭典
Nghi lễ nông nghiệp của cư dân khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam
10 黎英俊、陳德創
(呂越雄譯) 西原長山區域刺水牛儀式：族群文化象徵
Lễ hội đâm trâu ở Trường Sơn – Tây Nguyên: dấu ấn văn hóa tộc người
11 吳文麗
(范玉翠薇譯) 越南村莊的南北差異及南部水上貿易的文化特徵
Làng xã Việt Nam và đặc trưng văn hóa buôn bán trên sông ở Nam bộ
12 黃文越
(范玉翠薇譯) 九龍江流域少數民族社會管理：一個接近問題之方法
Văn hóa quản lý xã hội truyền thống của cộng đồng dân tộc thiểu số Nam bộ
13 蔣為文 越南明鄉人與華人的文化認同差異
Sự khác biệt về bản sắc văn hóa giữa người Minh Hương và người Hoa tại Việt Nam
14 潘安
(范玉翠薇譯) 越南南部華人的歷史文化
Lịch sử và văn hóa người Hoa Nam bộ Việt Nam
15 清水政明
(盧佩芊譯) 越南古文本中喃字解讀的過程
Quá trình đọc chữ Nôm trong văn bản cổ Việt Nam
16 陳氏蘭 從越南交際文化探討台灣的越南語教學
Văn hoá giao tiếp và vấn đề giảng dạy tiếng Việt tại Đài Loan
17 裴光雄
(陳理揚譯) 十九世紀末二十世紀初法越文化交流對越南傳統文化的影響
Ảnh hưởng của giao lưu văn hóa Việt Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đối với sự thay đổi văn hóa truyền thống của Việt Nam
18 NGUYỄN Công Hoàng Diagnosing cultural norms and value to business sustainable development for Taishang in Vietnam
19 HỒ Thị Thanh Nga Transnational labour migration:(Non-) Remittances and the family in crisis, case study in Tam Di, Bac Giang, Vietnam

目錄(註:請中越雙語對照編排)
作者/譯者 論文標題
1 裴懷山
(范海云譯) 從非物質文化遺產的真實性談起
Bàn về tính chân thực của di sản văn hóa phi vật thể
2 阮氏秋紅
(范海云譯) UNESCO認定的越南文化資產
Những di sản văn hóa của Việt Nam được UNESCO vinh danh
3 阮氏芳箴
(盧佩芊譯) 北寧官賀民歌獲UNESCO入選為無形文化資產後的相關議題研究
Dân Ca Quan Họ Bắc Ninh Từ Khi Được UNESCO Vinh Danh: Hiện Trạng Bảo Vệ, Phát Huy Và Những Vấn Đề Đặt Ra
4 陳文團
(蔡氏清水譯) 現代越南儒教的實用主義
Bản chất...